Nghiên ngọc (nghiên hình lá sen)

Văn phòng tứ bảo trước kia được hiểu là tức là bốn thứ quý dùng trong thư phòng gồm: bút, nghiên, giấy và mực. Tuy nhiên, quan niệm này cũng chỉ mang tính chất tương đối và ước lệ tùy theo cảm nhận của mỗi người. Về sau, “văn phòng tứ bảo” được hiểu rộng hơn tới các vật dụng liên quan khác như: chặn giấy, ống bút, gác bút, thủy trì…

Nghiên là vật dụng dùng để mài và chứa mực tàu khi viết chữ. Trên nghiên thường có một mặt phẳng để mài mực và một ô nhỏ để chứa nước hoặc mực. Khi viết chữ, người viết dùng bút lông chấm mực đã mài ở nghiên để viết.

Nghiên được làm từ loại đá ngọc, có màu xanh ngọc; dáng nghiên được tạo mô phỏng hình lá sen cách điệu có các gân lá. Phần lòng nghiên được tạo hình lõm (sâu 1.2cm) để chứa mực. Trong lòng khắc chìm nhiều đường nhỏ tạo thành các vân của lá sen rất sinh động. Mặt sau của nghiên được để nguyên vỏ đá được làm sạch; đáy được cắt bằng, không trang trí. Nghiên được dặt trên một đế gỗ màu đen.

Đây là vật dùng trong thư phòng thuộc cung đình triều Nguyễn, do Ngự xưởng chế tạo vào thế kỷ 19.