CÂN BẠC

– Chất liệu: Tổng hợp.

– Kỹ thuật chế tác: Thủ công.

Thông tin hiện vật

Nghề làm trang sức bằng bạc của người Chu Ru ở Lâm Đồng là một nghề truyền thống được truyền lại từ lâu đời. Nguyên liệu của nghề này phần lớn được lấy từ tự nhiên và được lựa chọn bằng kinh nghiệm của nghệ nhân. Quá trình chế tác trang sức cần nhiều dụng cụ khác nhau, trong đó Cân là dụng cụ để xác định trọng lượng bạc mà nghệ nhâncần dùng cho phù hợp với từng sản phẩm. Đồng thời, Cân cũng dùng xác định trọng lượng bạc của mỗi thành phẩm để định giá cho nó.

Cânđược tự chếtạo khá đơn giản bằng vật liệu thô sơ. Đòn cân làm từmột thanh tre nhỏ, dài khoảng 25 – 30cm, chuốt thon dần về một phía. Phía đầu lớn dùi một lỗ nhỏ để luồn dây treo cố định một quả cân bằng kim loại. Đầu nhỏ treo một đĩa cân bằng kim loại có thể dịch chuyển dọc theo đòn cân. Khoảng giữa vạch và quả cân dùi một lỗ nhỏ, luồn vào đó một sợi dây làm dây treo (tay cầm). Trên đòn cân có khắc các vạch để xác định trọng lượng bạc: 1 chỉ, 2 chỉ, 5 chỉ, 1 lượng…

Khi cân, nghệ nhân đặt vật cần cân lên đĩa, sau đó di chuyển đĩa đựng sao cho cân bằng, vị trí cân bằng càng xa quả cân bao nhiêu thì trọng lượng vật cân càng nhẹ bấy nhiêu. Nguyên lý hoạt động của loại cân này ngược với những loại cân đòn thường thấy khác.

Cân tự chế khá thô sơ nên độ chính xác không cao. Tuy nhiên, đây là một công cụ rất độc đáo, thể hiện tính sáng tạo trong nghề làm trang sức bạc truyền thống của Người Chu Ru.