NÁ VÀ ỐNG TÊN

– Chất liệu: Gỗ, dây rừng, lồ ô.

– Kỹ thuật chế tác: Thủ công.

 

 

Ná là vũ khí thông dụng của đồng bào Tây Nguyên nói chung và đồng bào Chu Ru ở Lâm Đống nói riêng. Đời sống của đồng bào dân tộc Chu Ru ở Lâm Đồng ngoài trồng trọt và chăn nuôi, còn phụ thuộc vào săn bắt và hái lượm. Săn bắt là công việc của đàn ông. Bé trai, vừa qua mười tuổi đã theo ông, cha vác ná vào rừng săn bắn thú. Người Chu Ru quan niệm, đàn ông không biết sử dụng ná thì xem như chưa trưởng thành.Săn bắn không đơn thuần là việc tìm thức ăn, mà còn để khẳng định sức mạnh của đàn ông trong buôn làng. 

Trước đây, mùa săn bắn của người Chu Ru thường bắt đầu vào mùa khô, khi các loại thú tập trung nhiều ở những khu vực có đồng cỏ, sông suối, ao hồ. Họ thường săn các loài thú như nai, khỉ, nhím, heo rừng…Khi đi săn, ná là vũ khí không thể thiếu. Ná được chế tác gồm có 2 phần: cánh ná và thân ná.

 

Cánhnásửdụngloạigỗcótính đàn hồi cao, thân nálàmbằnggỗcứng. Người Chu Ru thường dùng con dao nhỏ đẽo gọt tỉ mỉ, tạo dáng cho chiếc ná. Để chế tạo cánh ná, họ lên rừng cẩn thận tìm loại gỗ dẻo, có độ đàn hồi tốt. Sau đóchọn lấy thanh gỗ ở đoạn giữa thân cây, dài khoảng 50 – 90cm tùyđộ dài cánh ná theo ý muốn, cũng như sức khỏe của người sử dụng. Từ điểm giữa hai cánh ná, vót nhỏ dần ra hai bên. Họ thường lấy một sợi dây cột ở giữa hai cánh ná treo lên, rồi từ từ gọt chỉnh cho hai bên cân đều nhau. Cuối hai cánh ná gọt hai khấc nhỏ để cột dây ná. 

 

Khi làm thân ná,đường rãnh đặt mũi tên bắt buộc phải có độ sâu và thẳng nhất định, đồng thời gắn thêm bộ phận còlà yếu tố rất quan trọng đảm bảo chất lượng ná. Làm cò ná đòi hỏi phải cẩn thận, tinh tế, thể hiện sự khéo léo của người làm. Họ dùng dao đục một lỗ thông với 3 mặt của thân ná để càicò ná vào. Dây ná được làm từ một loại dây rừng có độ dẻo dai cao. Sau khi làm các sợi dây rừng tơi ra, họ bện chúng lại thật chắc rồi buộc hai đầu dây vào hai đầu cánh ná với lực căng vừa đủ.

Để đi săn, đồng bào chuẩn bị rất nhiều mũi tên. Vì vậy, họ làm ống đựng tên đểgiữ cho mũi tên luôn luôn thẳng và không bị mất. Ống đựng tên thường làm bằng lồ ô già, người ta chọn một lóng thật tròn và thẳng, đường kính ống khoảng 10cm, chiều dài ống khoảng 50cm.