PHÙ ĐIÊU THẦN SHIVA

– Chất liệu: Bạc.
– Kích thước: Cao 20cm, rộng 6.5cm.
– Kỹ thuật chế tác: Dập nổi.
– Niên đại: Thế kỷ IX – X.
– Địa điểm và thời gian sưu tầm: Xã Đức Phổ, huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng, năm 1986.

Nội dung hiện vật

Phù điêu thần Shiva được phát hiện trong đợt khảo sát nghiên cứu năm 1986, tại một kiến trúc tháp thờ thuộc di tích khảo cổ Cát Tiên, xã Đức Phổ, huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng.
Hiện vật bằng bạc, được chế tác dưới dạng phù điêu dập nổi. Hiện vật này có thể là vật thiêng được các tín đồ thờ cúng trong đền tháp, phục vụ các nghi thức tôn giáo của cư dân xưa tại khu thánh địa Cát Tiên.
Hình tượng thần Shiva được thể hiện với tư thế đứng, đầu có tóc búi, hai tai lớn, mình để trần, thân quấn xà rông, tay trái chống hông, tay phải cầm cây đinh ba đặt trước ngực (một dạng biểu tượng của thần Shiva), hai gót chân hướng vào nhau. Bà-la-môn giáo tôn thờ 3 vị thần tối cao: Brahma là đấng sáng tạo, Vishnu là đấng bảo hộ và Shiva là hiện thân của sự hủy diệt. Tuy nhiên, hình tượng Shiva còn là hiện thân của tất cả, từ sự khởi đầu, cho đến bảo tồn và tiêu hủy. Shiva được xem như vô hạn, siêu việt, bất biến và vô tướng vô hình. Hình tượng thần Shiva trong Bà-la-môn giáo được thể hiện vừa nhân từ vừa gây kinh sợ qua các biểu tượng khác nhau, như con mắt thứ ba trên trán, trăng lưỡi liềm, sông thánh Ganga (Sông Hằng) chảy từ mái tóc, vũ khí là cây đinh ba Trishula, nhạc cụ là trống Damaru, vật cưỡi là bò thần Nandin…
Di tích Khảo cổ Cát Tiên được phát hiện vào thập niên 80 của thế kỷ XX, là một quần thể kiến trúc tôn giáo, nằm trên địa bàn huyện Cát Tiên. Các điểm di tích được phân bố trên diện tích hàng chục hecta, phần lớn các phế tích nằm ở khu vực tả ngạn sông Đồng Nai, nơi giáp ranh giữa 3 tỉnh Lâm Đồng, Đồng Nai và Bình Phước.
Trải qua gần 30 năm nghiên cứu, với 9 lần khai quật chính thức và nhiều cuộc điều tra, thám sát, các nhà khoa học đã làm xuất lộ hàng chục phế tích, kiến trúc tôn giáo như đền tháp, mộ tháp và các công trình phụ cận. Các nhà khoa học thống nhất cho rằng đây là khu “thánh địa” chịu ảnh hưởng sâu sắc của Bà-la-môn giáo.
Quá trình nghiên cứu, khai quật đã thu về hàng ngàn hiện vật có giá trị lịch sử – văn hóa, trong đó có trên 1.300 hiện vật tiêu biểu đang được lưu giữ và trưng bày tại Bảo tàng Lâm Đồng và nhà trưng bày di tích.