TÔ HIZEN

– Chất liệu: Sứ.
– Kích thước: Đường kính miệng 17,5cm, đường kính đáy 6,7cm, cao 7,7cm.
– Kỹ thuật chế tác: Dùng bàn xoay.
– Niên đại: Cuối thế kỷ XVII.
– Địa điểm và thời gian sưu tầm: Xã Lộc Tân, huyện Bảo Lâm, tỉnh Lâm Đồng, năm 1983.

Thông tin hiện vật

Tô được phát hiện tại di chỉ mộ táng Đại Làng, năm 1983. Di chỉnằm trong một thung lũng bằng phẳng tại khu vực giáp ranh giữa xã Lộc Tân (huyện Bảo Lâm) và phường Lộc Tiến (thành phố Bảo Lộc) của tỉnh Lâm Đồng. Được người dân phát hiện năm 1980 trong quá trình canh tác nương rẫy, đến năm 1983, di chỉ đã chính thức được tiến hành khai quật.Đây là một quần thể mộ táng của các cư dân bản địa Lâm Đồng, hình thành trong quá trình sinh sống lâu đời. Với tục “chia của cho người chết”, các cư dân cổ nơi đây đã để lại cho hậu thế rất nhiều hiện vật có giá trị, chứa đựng những quan niệm về triết lý nhân sinh của tộc người.Quá trình khai quật, các nhà khoa học đã làm xuất lộ hàng ngàn hiện vật với nhiều loại hình, chất liệu và kiểu dáng khác nhau. Tiêu biểu trong số đó là các đồ gốm sứ có xuất xứ từ nhiều khu vực khác nhau cả trong và ngoài nước.

Tô này thuộc dòng gốm sứ Hizen (Nhật Bản), có xuất xứ từ đảo Kyushu (là đảo lớn thứ ba, nằm ở phía Tây Nam của Nhật Bản), phát triển cực thịnh vào thế kỷ XVI – XVII, du nhập vào Việt Nam bằng đường giao thương hàng hải, thông qua các hải cảng lớn ở miền Trung Việt Nam, như Hội An (Quảng Nam). Gốm sứ Hizen du nhập vào Việt Nam nhiều nhất vào thời kỳ nhà Minh (Trung Hoa) xung đột dữ dội với người Mãn Châu, dẫn đến nguồn gốm sứTrung Hoa xuất đi các nước trở nên khan hiếm. Gốm sứ Hizen có nhiều nét tương đồng với gốm sứ Trung Hoa cùng thời, do ảnh hưởng sâu sắc về loại hình phong cách và kỹ thuật chế tác.Tại Lâm Đồng, gốm sứ Hizen xuất hiện khá nhiều, đặc biệt là trong các di chỉ mộ táng. Các hiện vật phát hiện được chủ yếu là đồ gia dụng nhỏ, như tô, đĩa, bát… thuộc các dòng gốm “hoa lam” hoặc “tam thái”.

Tô có dáng miệng khum nhẹ, thành bụng cong thu dần về đáy, đế cao trung bình, hình vành khăn. Tô được phủ men trắng, trang trí hoa văn màu xanh lam, bên ngoài phủ lớp men bóng mờ để bảo vệ.Mặt ngoài quanh thành tô, trang trí hoa văn theo đề tài rồng – phượng; kẻ chỉ gần miệng và gần đế; trong lòng tô trang trí hoa văn theo đề tài “cá nhảy”, một mô típ hoa văn đặc trưng của Nhật Bản.