TÔ MEN NGỌC

– Chất liệu: Sứ.
– Kích thước: Đường kính miệng 20,5cm, đường kính đáy 5,5cm, cao 7,5cm, sâu lòng 6,4cm.
– Kỹ thuật chế tác: Dùng bàn xoay.
– Niên đại: Thế kỷ XV – XVI.
– Địa điểm và thời gian sưu tầm: Xã Lộc Tân, huyện Bảo Lâm, tỉnh Lâm Đồng, năm 1983.

Thông tin hiện vật

Tô men ngọc được phát hiện tại di chỉ mộ táng Đại Làng trong đợt khai quật năm 1983. Di chỉ này nằm trong một thung lũng bằng phẳng tại khu vực giáp ranh giữa xã Lộc Tân (huyện Bảo Lâm) và phường Lộc Tiến (thành phố Bảo Lộc) của tỉnh Lâm Đồng. Khu vực này được người dân phát hiện năm 1980 trong quá trình canh tác nương rẫy, đến năm 1983, di chỉ chính thức được tiến hành khai quật.

Đây là một quần thể mộ táng của các cư dân bản địa Lâm Đồng, hình thành trong quá trình sinh sống lâu đời. Với tục “chia của cho người chết”, các cư dân cổ nơi đây đã để lại cho hậu thế rất nhiều hiện vật có giá trị, chứa đựng những quan niệm về triết lý nhân sinh của tộc người.Quá trình khai quật, các nhà khoa học đã làm xuất lộ hàng ngàn hiện vật với nhiều loại hình, chất liệu và kiểu dáng khác nhau. Tiêu biểu trong số đó là các đồ gốm sứ có xuất xứ từ nhiều khu vực khác nhau cả trong và ngoài nước.

Tômen ngọc này thuộc dòng gốm sứ Nam Trung Hoa, có xuất xứ ở vùng duyên hải Đông Nam của nước này.Đây là các dòng gốm dân dụng sản xuất tại các tỉnh Quảng Đông, Giang Tây, Phúc Kiến… Dòng gốm này du nhập vào Việt Nam bởi giao thương hàng hải qua các thương cảng như Hội An (Quảng Nam), Nước Mặn (Bình Định), từ thế kỷ XV – XVI. Từ đây, các thương lái tiếp tục vận chuyển thông qua các đường mòn lên cao nguyên để trao đổi, mua bán với các dân tộc bản địa, trong đó có các cư dân Lâm Đồng.

Tô có dáng miệng loe, thành cong dần về đáy; đế cao, hình vành khăn; xương gốm màu trắng xám. Toàn thân tô được phủ lớp men ngọc (thuộc hệ thống men lục). Mặt trong tô có trang trí hoa văn dây leo theo kiểu ám họa; mặt ngoài, xung quanh thành tô trang trí cánh hoa sen.