KỲ ĐÀ

Kỳ đà có tên khoa học là Varamus Salvator, thuộc họ Kỳ Đà Varanidae, bộ Có vảy (hay Bò sát có vảy) Squamata.

Kỳ đà phân bố ở lục địa Đông Nam Á, Singapo, Sumatra, Borneo và một số hòn đảo khác. Tại Việt Nam, chúng phân bố rộng khắp cả nước, trong đó có tỉnh Lâm Đồng.

Cơ thể Kỳ đà to dài tới 2,5m, cá thể cái cơ thể nhỏ hơn. Toàn thân che phủ bởi lớp vảy màu xám nâu, có nhiều đốm nhỏ li ti xếp thành các sọc chạy ngang. Đầu  thuôn dài, cổ dài. Mõm dài và hơi dẹp, có những vạch ngang rất rõ trên các vảy môi. Hai lỗ mũi hình bầu dục ở vị trí gần mõm hơn là gần mắt. Có một đường đen đi từ mắt đến thái dương. Lưỡi dài mảnh, đầu lưỡi chẻ đôi, luôn thò ra thụt vào qua khe miệng như lưỡi rắn. Đuôi dẹp, sống đuôi rất rõ. Cá thể non có lưng màu đen với những vết vàng hình tròn to nhỏ xếp theo hàng ngang. Cá thể trưởng thành thân có màu nâu vàng lục. Những hoa văn ở cá thể non trở nên ít rõ và càng khó phân biệt ở những cá thể già. Kì đà có kích thước cỡ lớn, da đẹp. Chúng có bốn chân và mỗi chân có năm ngón.

Kỳ đà thường sống ở bờ sông, bờ suối vùng trung du và miền núi, hay các khu rừng ngập mặn cửa sông ven biển, ẩn mình trong các khe đá, hang hốc dưới gốc cây, hay trong các bờ bụi. Chúng bơi lặn giỏi, có thể lặn lâu tới 20 – 30 phút. Kì đà ăn những con mồi động vật ưa thích như cua, ếch, nhái, cá. Ngoài ra, chúng còn ăn cả trứng, chim non, thú nhỏ, thằn lằn và côn trùng cỡ lớn. Cá thể non ăn côn trùng. Chúng thường bắt đầu hoạt động vào buổi chiều cho tới hoàng hôn, sục sạo ven các bờ sông suối, những môi trường nước cạn và trong các bụi rậm; sau đó tìm về hang để trú đêm. Chúng bắt mồi bằng cách rình và vồ mồi, đôi khi dùng lưỡi để đánh hơi theo dấu vết con mồi. Nếu mồi quá to, Kì đà thường dùng răng và chi trước để xé mồi. Buổi trưa những ngày nắng nóng, chúng thường ẩn mình trong các hang hốc, bụi cây gần nước, hoặc ngâm mình trong nước.

Kỳ đà đẻ trứng vào mùa Hè (khoảng từ tháng 4, 5 – 7, 8), mỗi lứa đẻ khoảng 15 – 20 trứng, trong các hang hốc bên bờ sông hoặc các bờ bụi gần nước. Trứng có màu trắng đục, thuôn hai đầu, dài khoảng 5 cm.

Hiện nay, do nạn săn bắn và buôn bán trái phép nên số lượng Kỳ đà suy giảm đáng kể. Kỳ đà đã được xếp vào danh mục bổ sung thực vật rừng, động vật rừng quý hiếm nhóm IIB. Để bảo vệ chúng, cần triệt để cấm săn bắt và buôn bán trái phép.