Di tích kiến trúc số II

Cụm di tích kiến trúc số II nằm ở tọa độ 11⁰ 31’40’’ vĩ Bắc và 107⁰ 23’53,3’’ kinh Đông. Cụm di tích kiến trúc số II nằm cách kiến trúc 1A khoảng 200m về hướng Tây, được phát hiện năm 1985. Quá trình khai quật đã làm xuất lộ 4 kiến trúc đền tháp đồng thời thu được nhiều hiện vật có giá trị như: hiện vật kim loại vàng, gốm, ngói, đá,… với kiểu kiến trúc đền tháp và nhà dài, đây là một cụm di tích tập trung nhất và hoàn chỉnh nhất.

– Kiến trúc IIA. được khai quật năm 1994. Kiến trúc IIA là kiến trúc đền tháp có bình đồ hình vuông 7,8m x 7,8m, gồm nhiều lớp gạch xây giật cấp thu nhỏ dần lên trên làm nền cho tường tháp vươn lên. Thân tháp hướng Đông – Tây, cạnh dài 5,6m x 5,2m. Bốn cạnh là hệ thống cửa giả và cửa ra vào lòng tháp. Lòng tháp hình chữ nhật hướng Đông – Tây, cạnh dài 3,6m, rộng 3,4m. Tường tháp còn lại cao 0,85 đến 1,2m, xây bằng gạch. Kỹ thuật khắc tạc trực tiếp lên gạch, với đường nét khá mềm mại, tinh xảo.

Cửa chính quay về hướng đông, ở ba phía còn lại là hệ thống các cửa giả, rất cân xứng. tại kiến trúc này đã phát hiện bộ mi cửa (gồm mi cửa và 2 cột đá), mi cửa được trang trí khá cầu kỳ và nó như một biểu trưng của ngôi tháp.

Lòng tháp được lát đá phẳng, các thanh đá được cắt hình khối chữ nhật dẹt vuông vức, lát nối nhau tạo nên mặt phẳng. Giữa lòng tháp đặt bệ thờ. Tường lòng tháp xây thẳng đứng, phẳng nhẵn, các viên gạch xây mài chập liền khít như một khối thống nhất. Bên ngoài tường tháp là hệ thống sân gạch lát phẳng. Tường bao, dấu tích còn lại cao 0,7m, dày 0,9m.

Nhìn tổng thể kiến trúc số IIA là loại hình tháp thờ, được xây dựng quy chỉnh, có quy mô tương đối lớn. Đế tháp cao, bề thế. Vật liệu xây dựng tháp chủ yếu là gạch tạo nên kiến trúc.

– Kiến trúc IIB. Đền tháp có bình đồ hình vuông 8,3m x 8,3m. Phân chia đế và thân tháp. Thân tháp có bình đồ hình chữ nhật hướng Đông – Tây. Các mặt tường tháp có dấu vết của hệ thống cửa giả với hệ thống trụ áp tường đối xứng nhau. Cột cửa giả xây khối vuông nhô khỏi tường, chạy dọc theo thân tháp vươn lên. Lòng tháp hình chữ nhật hướng Đông – Tây dài 2,8m, rộng 2,47m, tường lòng xây phẳng, cửa mở về hướng đông. Hai bên là hai trụ cửa nhô khỏi tường tháp. Chân cột có trang trí hoa văn, hình tròn bán khuyên được khắc tạc trực tiếp lên gạch làm tăng thêm giá trị thẩm mỹ cho kiến trúc.

Phía trước tháp IIB là khoảng sân rộng lát gạch, nối liền với sân tháp IIA. Xung quanh tháp IIA, IIB là hệ thống tường bao. Tường bao được xây với kỹ thuật đặc biệt, hai mặt tường được xây phẳng tạo nên khoảng trống giữa hai lớp gạch được chèn gạch vỡ, sỏi, đất đầm chặt tạo nên bức tường vững chắc.

Như vậy có thể thấy, kiến trúc IIA, IIB được xây dựng trên cùng một địa điểm, giới hạn bằng hệ thống tường bao. Dải tường bao này tiếp tục dài nối với các kiến trúc IIC, IID tạo nên không gian khép kín bao quanh cum kiến trúc này.

– Kiến trúc IIC. Được khai quật năm 2002, đây là công trình có mặt bằng hình chữ nhật theo hướng đông – tây. Cửa di tích mở về hai hướng đông và nam cho thấy kiến trúc này có công năng sử dụng nhiều hơn chức năng để thờ. Vật liệu chủ yếu là gạch với nhiều kích thước khác nhau. Tại kiến trúc này phát hiện nhiều hiện vật ngói hình chữ nhật, mặt cắt ngang giống hình cánh chim mà ít thấy xuất hiện ở các công trình khác.

Gạch được xây mài xếp, câu móc so le nhau tạo nên khối tường liên kết vững chắc. Chính giữ mặt tường của kiến trúc quay về hướng đông. Cửa chia đều hệ thống tường phía đông thành hai phần bằng nhau cân xứng.

Lòng kiến trúc mặt bằng hình chữ nhật, hướng đông – tây, kích thước dài 11m, rộng 3,6m, được lát gạch. Bao quanh kiến trúc IIC là hệ thống tường bao, tường được xây bằng gạch.

– Kiến trúc IID. được khai quật năm 2002. Kiến trúc IID có bình đồ hình chữ nhật 16m x 8,1m. Căn cứ trên những dấu vết còn sót lại cho thấy nó được xây dựng qua nhiều giai đoạn khác nhau, hệ thống tường dày, kích thước lớn tạo nên một kiến trúc hoàn chỉnh. Kiến trúc chính mặt bằng hình chữ nhật, hướng đông – taya, kích thước dài 11,4m rộng 6,88m và phần xây thêm nối dài kiến trúc về phía đông dài 5,68m, rộng 6,88m tạo nên kiến trúc hoàn chỉnh.

Nhìn tổng thể cửa chính kiến trúc mở về hướng đông. Lòng tháp được xây thẳng đứng, nhẵn các góc vuông vức. Nền lòng dài 7,6m, rộng 2m, được lát gạch.

Nhìn chung, kiến trúc IID là công trình có quy mô lớn, được xây nhiều lần tạo nên kiến trúc hoàn chỉnh. Kiến trúc xây bằng gạch, tường gạch dày, kích thước lớn.

Qua những hiện vật thu được cùng với phong cách nghệ thuật, hoa văn trang trí giúp các nhà khoa học đoán định niên đại của cụm kiến trúc số II vào khoảng thế kỷ VII – VIII sau Công Nguyên.